Boşanma Davaları ile ilgili uygulamada pek çok sorun ile karşılaşılmaktadır. Bu alanda herkesin merak ettiği pek çok soru akla gelmektedir. Bu yazımızda bu soruları cevaplıyoruz.
Boşanma Sebepleri Nelerdir?
Türk Hukuk Sisteminde boşanmanın sebebe ve hakimin hükmüne dayanması görüşü hakimdir. Bu sebepler Türk Medeni Kanunu’nda sayıca sınırlı olarak belirtilmiştir. Bu sebeplerin dışındaki başka bir sebeple boşanma davası açılamaz ve boşanmaya karar verilemez. Bu sebepler;
- evlilik birliğinin temelinden sarsılması,
- anlaşmalı boşanma,
- ortak hayatın yeniden kurulamaması (fiili ayrılık),
- zina,
- hayata kast,
- suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme,
- terk ve
- akıl hastalığıdır.
Boşanma Davaları Nedir?
Boşanma davaları, evlilik birliğinin mahkeme kararı ile sona erdirilmesi için açılan dava türüdür. Boşanma davaları, eşlerin anlaşmalı boşanması veya çekişmeli boşanması olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.
Anlaşmalı Boşanma Davaları
Anlaşmalı boşanma davaları, eşlerin boşanmaya ilişkin her konuda, serbest iradeleriyle anlaştıkları davalardır. Anlaşmalı boşanma davaları, tek celsede sonuçlanır. Evlilik ilişkisinin en az bir yıl sürmüş olması şartı vardır. Anlaşmalı boşanma için eşler birlikte başvuruda bulunmalıdır ya da eşlerden birinin açtığı boşanma davasını diğer eş kabul etmelidir. Tarafların düzenlediği protokol (anlaşma) hakim tarafından uygun bulunmalıdır, aksi takdirde hakimin yaptığı değişiklikler taraflar tarafından kabul edilmelidir.
Çekişmeli Boşanma Davaları
Çekişmeli boşanma davaları, eşlerin boşanma konusunda anlaşamadıkları ve boşanma şartlarında mutabık olmadıkları davalardır. Bu boşanma davalarında tarafların tazminat, velayet, nafaka gibi boşanmanın temel unsurlarından en az biri nedeniyle anlaşamaması gerekir. Çekişmeli boşanma davaları, daha uzun sürer ve daha karmaşıktır.
Boşanma Davasını Nasıl Açarım?
Boşanma davası açmak için, davacı eşin Aile Mahkemesi’ne başvurması gerekir. Davacı eş, yazılı boşanma davası dilekçesini ve varsa delillerini mahkemeye sunar.
Anlaşmalı boşanma davası için eşler bir boşanma protokolü ve bir boşanma dilekçesi sunmalıdırlar.
Boşanma Davası İçin Gerekli Belgeler
Boşanma davası açmak için gerekli belgeler şunlardır:
- Boşanma davası dilekçesi
- Evlilik cüzdanı fotokopisi
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
- Çocuk varsa, nüfus cüzdanı fotokopisi
- Anlaşmalı boşanmada boşanma protokolü
- Çekişmeli boşanmada boşanma sebebine ilişkin deliller (zina, mal kaçırma, şiddet vb.)
Boşanma Davası Ortalama Ne Kadar Sürer?
Bu durum değişkenlik göstermekle birlikte, anlaşmalı boşanma davaları tek celsede sonuçlandığı için dava süreci genellikle 1 ay ile 4 ay arasında sürer. Çekişmeli boşanma davaları ise istinaf ve temyiz süreçleri ile birlikte daha uzun sürer ve dava süreci ortalama 1 yıl ile 4 yıl arasında değişmektedir.
Boşanma Davası Sonuçları
Boşanma davasının sonucunda, mahkeme boşanma kararı verir. Boşanma kararı kesinleştikten sonra, eşler artık evli değildirler. Boşanma davasının kişisel, mali ve çocuklar yönünden çeşitli sonuçları vardır.
Eşler Bakımından Kişisel sonuçlar
- Evlilik birliğinin sona ermesi: Boşanma kararının en başta gelen sonucudur. Evlilik birliği hukuken son bulur.
- Eşlerin yeniden evlenebilme imkanının doğması: boşanma kararı ile birlikte eşler yeniden evlenebilirler ancak Medeni Kanun, kadın için üç yüz günlük bir bekleme (iddet) süresinin geçmesini şart koşar. Kadın hamile olmadığını ispat eder ya da eski eşler yeniden evlenmek isterse bu süre şartı aranmaz.
- Evlenme ile kazanılan kişisel durumun değişmesi veya korunması: Bu husus Medeni Kanunda sadece boşanan kadın yönünden düzenlenmiştir. Boşanma halinde kadın, evlenme ile kazandığı kişisel durumunu korur; ancak evlenmeden önceki soyadını yeniden alır. Evlenmeyle kazanılan kişisel durum; erginlik, kayın hısımlığı, vatandaşlık ve soyadıdır. Eğer kadın evlenmeden önce dul idiyse, hâkimden bekarlık soyadını taşımasına izin verilmesini isteme hakkına sahiptir. Boşandığı kocasının rızasını alırsa ya da onun soyadını kullanmakta menfaati bulunduğu ve bunu kocaya bir zarar vermeyeceği ispatlanırsa, istemi üzerine hakim, kocasına soyadını taşımasına izin verir. Erginlik, kayın hısımlığı ve vatandaşlık gibi kişisel durumlar korunmaktadır.
- Miras Hukukundan Doğan Hakların Sona Ermesi: Boşanma kararıyla birlikte artık taraflar birbirlerine eş sıfatıyla yasal mirasçı olamazlar, mirasçılık sıfatını kaybederler.
Çocuklar bakımından sonuçları
- Velayet: Hâkim, boşanma sonucunda velayeti anne ya da babadan birine veya her ikisine ortak verir. Velayetin kime verileceği konusunda hâkime geniş bir takdir yetkisi tanınmıştır. Bu hususta hâkim, çocuğun üstün yararını gözeterek karar verir. Burada, çocuğun sağlık, eğitim, ahlak, cinsiyet, yaş, sosyal çevre vb. faktörleri önemlidir.
- Çocukla kişisel ilişki durumu: Boşanma davası sonucunda çocuğun velayeti ebeveynlerinden birine bırakılmış ise velayet hakkına sahip olmayan taraf ile çocuğun ilişkisi düzenlenir. Hâkim, velayet hakkına sahip olmayan ebeveyn ile çocuğun görüşme süresini, yerini, çocukla tek başına mı yoksa bir refakat ile mi olacağını belirlemektedir. Anne ve baba dışında kalan kişiler, özellikle hısımlar boşanma halinde çocukla aralarında kişisel ilişki kurulması hâkimden isteme hakkına sahiptir. Bu ilişkinin kurulabilmesi için ilgilinin talepte bulunması gerekir.
- İştirak nafakası: Boşanmış olmak, kendisine velayet hakkı olmayan olan ana ya da babanın çocuğun bakım masraflarını karşılama yükümlülüğüne son vermez. Gerçi, çocuğun bakım masrafları, velayet kendisine verilmiş olan ana ya da babaya aittir. Ancak Medeni Kanun göre, diğer taraf da gücü oranında bu masraflara katılmak zorundadır. Hâkim iştirak nafakasına talep olmadan karar verir.
Boşanmanın Mali Sonuçları
Bunlar maddi ve manevi tazminat ve nafakadır. Burada önemli olan şudur ki bu hususlar hakkında ilgilinin talepte bulunması şarttır. Böyle bir talep olmadığı sürece hâkim re’sen tazminat ya da nafakaya karar veremez.
- Ölüme bağlı tasarrufların hükümsüz hale gelmesi: evlilik birliğinin devamı süresince eşlerin birbirleri lehine yapmış oldukları ölüme bağlı tasarruflar kendiliğinden hükümsüz olur.
- Mal rejimi tasfiyesi: Boşanma durumunda eşlerin bağlı olduğu mal paylaşımı rejimine ilişkin hükümler uygulanır. Türk Hukuku’nda yasal mal rejimi ‘edinilmiş mallara katılma’ rejimidir. Eşler sözleşme ile ayrı bir rejim seçmediği takdirde boşanma durumunda yasal rejim kuralları uygulanır.
- Maddi Tazminat: Boşanmada kusuru bulunmayan veya daha az kusurlu olan tarafın boşanma yüzünden uğramış olduğu zararların kısmen giderilmesi amacıyla maddi tazminat isteminde bulunma hakkıdır.
- Manevi Tazminat: Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteme hakkına sahiptir.
- Yoksulluk Nafakası: Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteme hakkına sahiptir. Nafaka yükümlüsünün kusuru kusur gerekli değildir.
- Tedbir nafakası: Boşanma davasının açılmasıyla birlikte, mahkeme maddi imkanları kısıtlı olan eşin bakımı ve geçinmesi için tedbir nafakasına hükmetme yetkisine sahiptir. Tedbir nafakası, boşanma davasının sonuçlanmasına kadar devam eder. Tedbir nafakası ödenmesi gereken durumlarda kusur gerekli değildir.
- Ziynet eşyalarının iadesi: Kadın, evlilik birliği içerisinde edinilen ziynet eşyalarının iadesini talep hakkına sahiptir. Ziynet eşyaları, kadına özgü eşyalar olduğu için, mal paylaşımına tabi tutulmazlar.
Boşanma Davası Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Boşanma davası, eşler için zor ve stresli bir süreçtir. Bu süreçte, eşlerin dikkat etmesi gereken bazı hususlar vardır:
- Boşanma kararı vermeden önce, iyice düşünmek gerekir. Boşanma kararı, eşlerin yaşamlarını önemli ölçüde etkiler. Bu sebeple, boşanma kararı vermeden önce, tüm prosedürü ve sonuçları iyice düşünmek gerekir.
- Boşanma davasında, avukatın desteği çok önemlidir. Boşanma davaları, hukuki açıdan karmaşık davalardır. Bu nedenle, boşanma davasında avukatın desteği, eşlerin hak kaybı yaşamaması açısından önemlidir.
- Boşanma davasında, sakinlik ve olgunluk gerekir. Boşanma davası, eşler arasında duygusal gerilimin arttığı bir süreçtir. Bu süreçte, sakin ve olgun olmak, eşlerin daha sağlıklı bir şekilde anlaşmasını sağlar.
Boşanma Davasında Karşı Tarafın Mal Kaçırmasını Nasıl Engellerim?
Boşanma davasında eşten mal kaçırma, eşlerden birinin mal varlığını diğerinden saklayarak veya mallarını başka bir kişiye devrederek, boşanma davası sonucunda mal paylaşımından kaçınmasıdır.
Eşten mal kaçırma, boşanma davalarının en önemli sorunlarından biridir. Bu sorunu önlemek için, aşağıdaki önlemleri almakta fayda vardır:
- Evlilik birliği içerisinde edinilen malların kayıt altına alınması: Tüm malların, tapu, ruhsat, fatura gibi belgelerle kayıt altına alınması, mal kaçırmayı önlemek için önemli bir önlemdir. Bu belgeler, mal kaçırma halinde, malların ispatı için kullanılacaktır.
- Mal varlığının izlenebilmesi: Mal varlığının izlenebilmesi için, mal varlığına ilişkin bilgilerin düzenli olarak tutulması gerekir. Bu belgeler, mal kaçırma halinde, malların tespiti için kullanılacaktır.
- Eşler arasında güven ortamının oluşturulması: Eşler arasında güven ortamının oluşturulması, mal kaçırmayı önlemek için önemlidir. Bu ortamda, eşler birbirlerinin mal varlığına saygı duymaya daha meyilli olurlar.
Dava Açıldıktan Sonra Sadakat Yükümlülüğü Devam Eder mi?
Boşanma davası açıldıktan sonra, sadakat yükümlülüğü devam eder. Sadakat yükümlülüğü, eşlerin evlilik birliği içerisinde sadakat göstermesi gerektiği anlamına gelir. Bu yükümlülük, boşanma davasının açılmasıyla birlikte sona ermez.
Kadının Ziynet Eşyaların İadesini Talep Etmesinin Şartları Nelerdir?
Kadın, evlilik birliği içerisinde edinilen ziynet eşyalarının iadesini talep etme hakkına sahiptir. Ziynet eşyaları, kadına özgü eşyalar yani kişisel mallar olduğu için, mal paylaşımına tabi tutulmazlar.
Ziynet eşyalarının iadesini talep etmek için, aşağıdaki belgelerle dava açmak mümkündür:
- Evlilik cüzdanı
- Ziynet eşyalarının faturaları
- Ziynet eşyalarının fotoğrafları
- Ziynet eşyalarının tanıklarınca görüldüğüne dair beyanlar
Ziynet eşyalarının iadesini talep etmek için, ziynet eşyalarının evlilik birliği içerisinde alındığını ispatlamak gerekir. Bu ispatı, yukarıda sayılan belgelerle yapmak mümkündür.
Nafaka Ödenmediği Takdirde Başvuru Yolları Nelerdir?
Nafaka: boşanma davasında, çocuğun bakımı ve geçimi için katkı için ya da ihtiyacı olan eşe veya çocuğa ödenen paradır. Nafakanın miktarı ve süresini mahkeme belirler
Nafakanın ödenmemesi halinde, aşağıdaki yollara başvurmak mümkündür:
- İcra takibi: Nafakanın ödenmemesi halinde, icra takibi başlatmak mümkündür.
- Tazminat davası: Nafakanın ödenmemesi nedeniyle oluşan zararlar için, nafaka borçlusundan tazminat talep etmek mümkündür.
- Ceza davası: Nafakanın ödenmemesi, bir suç olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla nafaka borçlusu hakkında Cumhuriyet Savcısı ceza davası açma yetkisine sahiptir.